Að moka möl

Gylfi Magnússon, viðskiptaráðherra, lét um helgina hafa eftir sér að hann skildi ekki hvað fólki gengi til að hvetja aðra til þess að hætta að greiða af lánum sínum. Þarna virðist Gylfi hafa fallið í gryfju sem reynist okkur hagfræðingum oft erfið: að gera ráð fyrir að fólk hegði sér rökrétt (rational) og í huga langflestra hagfræðinga er það rökrétt að standa við skuldbindingar sínar hvað sem á dynur. Önnur gryfja sem Gylfi gæti hafa fallið í er að sjá ekki hvílíkur skaðvaldur verðtrygging lánsfjár er í þessu máli.

Vandamálið við verðtrygginguna er að hún hleður aftan á höfuðstól lána og lánið hækkar þótt fólk borgi og borgi. Þetta er eins og að reyna að færa malarhaug með einni skóflu en fyrir hverja skóflu sem fer af möl kemur vörubíll og sturtar nýju hlassi af möl í hauginn. Allt skynsamt fólk myndi á endanum sjá að það er til lítils að halda áfram að moka og hið sama á við um verðtryggð lán í því verðbólgubæli sem Ísland er. Ég hef í skrifum mínum sem viðskiptablaðamaður á Morgunblaðinu fært rök fyrir því að með afnámi verðtryggingar myndi virkni stýrivaxta Seðlabankans aukast verulega sem og að verðbólgumynstur á Íslandi myndi til lengri tíma litið (ekki lengri tíma skv. skilgreiningu hagfræðinnar) nálgast það sem þekkist annars staðar.

Greiðslubyrðin er að knésetja mörg heimili um þessar mundir og engan skal undra að fólk íhugi að hætta að borga af lánum sínum. Það er í margra huga það rökrétta í stöðunni og er eins og að hætta að moka mölina, en til þess að slík aðgerð nái einhverjum áhrifum þarf fólk að taka sig saman um að gera það. Samstilltur kór er áhrifameiri en margar hjáróma raddir, hver í sínu horni.

Að þessu sögðu tek ég fram að ég styð ríkisstjórnina og vil gjarnan sjá Gylfa Magnússon áfram í stóli ráðherra enda tel ég óhugsandi að hann hafi fallið í framannefndar gryfjur. Gylfi er að mínu mati einn hæfasti hagfræðingur okkar Íslendinga en sem ráðherra getur hann einfaldlega ekki annað en fordæmt hugmyndir af þessu tagi, þrátt fyrir að hann hafi skilning á þeim vanda sem við fólki blasir.

Það er ekki við núverandi ríkisstjórn að sakast þótt staðan sé eins og hún er og það er hægara sagt en gert að finna varanlega lausn á vandamálum skuldara. Ég hef þó fulla trú á því að nú þegar stjórnin þarf ekki stuðning framsóknar muni hugmyndir þar að lútandi líta dagsins ljós.

Kikna undan skuldum

Jákvætt

Í því efnahagsástandi sem nú ríkir ríður á að hið opinbera, hvort sem um er að ræða ríki eða sveitarfélög, skapi störf. Miðað við þau fjárlög sem samþykkt voru í haust og þann stakk sem Alþjóðagjaldeyrissjóðurinn hefur sniðið ríkinu er ekki hægt að búast við mikið meiru en þeim spörðum sem ríkisstjórnin tíndi til fyrr á árinu og því er mjög mikilvægt að sveitarfélögin taki við keflinu.

Hið opinbera þarf að þenja út í kreppu af því tagi sem nú herjar á heiminn, ekki bara á Íslandi, og því tel ég þetta vera mjög jákvætt skref hjá Reykjavíkurborg. Ég hef verið gagnrýninn á Sjálfstæðisflokkinn í borgarstjórn, m.a. vegna fréttar sem birtist nýlega um afturvirkan niðurskurð fjárframlaga til Tónlistarskóla Reykjavíkur, en þetta er skref í rétta átt og vonandi verða þau fleiri.

Atvinnuleysi er mikið böl og langvarandi mikið atvinnuleysi getur gert kreppuna enn alvarlegri en hún þarf að vera. Þess vegna ber að grípa til allra ráða til þess að draga úr atvinnuleysinu, sér í lagi þegar atvinnulífið er þess ekki megnugt.

5200 ráðnir í sumarstörf

Hefur ekkert með tjáningarfrelsi að gera

Pirate Bay-málið hefur vakið töluverða athygli í Svíþjóð enda eru sennilega fáar þjóðir jafnduglegar Svíum við að ná sér í höfundarréttarvarið efni á netinu. Ég hef áður bloggað um skoðun mína á slíku athæfi, það er vissulega ólöglegt en þó skiljanlegt (ég hef sjálfur notað Pirate Bay endrum og eins) en ég á þó mjög erfitt með að hafa samúð með þessum drengjum sem standa að vefnum.

Einhvern tímann í vetur kom það í ljós að á Pirate Bay mátti finna öll rannsóknargögn lögreglu vegna morða á tveimur börnum í bænum Arboga, þ.m.t. krufningarskýrslur og ljósmyndir af vettvangi glæpsins. Skorað var á forsvarsmenn Pirate Bay að taka þessi gögn af vefnum en þá kom einmitt þessi Peter Sunde í fréttum og sagði það ekki koma til greina. Það væri brot á tjáningarfrelsi þess er hafði skráð gögnin í kerfi Pirate Bay.

Forsvarsmenn vefjarins telja sig standa vörð um tjáningarfrelsið, sem í mínum huga er rugl. Ólöglegt niðurhal og dreifing á illa fengnu efni hefur ekkert með tjáningarfrelsið að gera, þetta er leið markaðarins til þess að sýna framleiðendum fram á að vara þeirra er of dýr; ekkert annað. Þeir sem miðla þessu efni verða hins vegar að gera ráð fyrir möguleikanum á því að þeim sé refsað, það er í trássi við lögin hvort sem okkur líkar betur eða verr.

Ég man hvað ég varð reiður þegar ég sá viðtalið við Sunde og eflaust hefur sú reiði eitthvað með skoðun mína í þessu máli að gera en það verður bara að hafa það.

Geta ekki borgað og munu ekki borga

Verðhjöðnun vestanhafs

Í fyrsta skipti í 55 ár mælist verðhjöðnun í Bandaríkjunum. Ekki lækkun verðbólgu eins og fram kemur í frétt mbl.is heldur verðhjöðnun, þ.e. vísitala neysluverðs lækkar á milli ára. Í gær sagði Ben Bernanke, seðlabankastjóri Bandaríkjanna, flest benda til þess að verðbólga myndi haldast lág um nokkurt skeið en nú er spurning hvort menn sjá fram á frekari verðhjöðnun.

Mér þykir líklegt að seðlabankastjórinn vilji sem minnst tjá sig um það mál þar sem verðhjöðnun er afar slæm fyrir efnahagslífið (að mati flestra ef ekki allra hagfræðinga er verðhjöðnun mun verri kostur en verðbólga - þess vegna hafa menn verðbólgumarkmiðið hærra en 0%) og þessi þróun sýnir umfram allt hversu alvarleg hin efnahagslega niðursveifla sem heimurinn er nú í er orðin.

Fed, bandaríski seðlabankinn, getur ekki brotið hagkerfið úr verðhjöðnuninni með vaxtalækkunum (vextir eru þegar komnir í lágmark) og nú verður hann að treysta á að aðgerðir Obama forseta til þess að snúa efnahagslífinu í gang beri árangur. 

Lendi Bandaríkin í verðhjöðnunarhringrás er hætt við því að Hundadagakreppan verði mun dýpri en nú þegar er orðið.

Vísitala neysluverðs lækkar vestanhafs

Klassísk stjórnunarmistök

Á sænska viðskiptavefnum e24.se hefur oft mátt finna allskondnar fréttir, svona smá krydd í tilveru þeirra sem telja viðskiptafréttir vera sínar ær og kýr - líkt og ég gerði um nokkurra ára skeið. Þar sem um viðskiptavef er að ræða tengjast fréttirnar yfirleitt viðskiptum á einhvern hátt, oft er tengingin frekar langsótt, og nú rétt fyrir páska birtist ein slík frétt. Frétt sem eflaust færi fyrir brjóstið á strangtrúuðum og áreiðanlega einhverjum fleiri.

Fréttin var unnin úr frétt sænska tímaritsins Chef um stjórnendahæfileika Jesú Krists og var sérstaklega einblínt á tíu helstu mistök hans sem stjórnenda. Stærstu mistökin voru að mati Chef að ráða Júdas Ísakaríot til starfa en annars var listinn á þessa leið:

1. Ráðning Júdasar

2. Hann eyddi of miklum tíma í vinnunni.

3. Engar konur voru í stjórnendateymi Krists.

4. Hann notaði of mikið af líkingamáli og var yfirleitt of myrkur í máli.

5. Hann notaði ótta of mikið sem stjórntæki.

6. Hann undirbjó starfslok sín ekki nægilega vel.

7. Hann var ekki samkvæmur sjálfum sér sem gat túlkast sem óákveðni.

8. Hann trassaði skattgreiðslur.

9. Hann lét framan ganga fjölskyldunni framar og sinnti henni ekki sem skyldi.

10. Honum láðist að móta stefnuna fyrir framtíðina áður en hann lét af störfum.

Hvernig á að endurgreiða styrkina?

Það er ekki ofsögum sagt að Sjálfstæðisflokkurinn logi stafnanna á milli og æ fleiri flokksmenn tala opinberlega um að þeir íhugi úrsögn úr flokknum. Reyndar hafði ég á tilfinningunni að fleyið stæði í ljósum logum áður en styrkjahneykslið kom upp og þetta mál hefur svo sannarlega ekki orðið til þess að slökkva bálið.

Sumir telja fullvíst að flokkurinn muni aldrei bera barr sitt aftur og aðrir að hann muni jafnvel splundrast. Ekki veit ég hvort ég þori að ganga svo langt en mér finnst þó afar sennilegt að hann klofni amk í tvo flokka. Hvað sem öðru líður er ljóst að í þessu ástandi er ekki nokkur möguleiki á öðru en að flokkurinn bíði sögulegt afhroð í kosningunum (reyndar stefndi í það fyrir FL-málið) og vinstri stjórnin mun starfa áfram, góðu heilli segjum við félagshyggjumenn.

Nýkjörins formanns Sjálfstæðisflokksins bíður ærinn starfi við slökkvistarfið og er hann síður en svo öfundsverður af því verkefni. Um er að ræða mikið manndómspróf og standist hann það er  framtíðarleiðtogi flokksins  fundinn. 

Bjarni hefur lýst því yfir að flokkurinn mun endurgreiða þessa stóru styrki frá FL Group og Landsbankanum en stóra spurningin er hvort Sjálfstæðisflokkurinn eigi lausafé til þess að reiða slíkar fjárhæðir af hendi á einu bretti. Þetta er spurning sem ég veit að brennur á mörgum en mér vitanlega hafa fjölmiðlar ekki sett hana fram, ennþá.

Sjálfstæðisflokkurinn logar vegna styrkjanna

Versti leikur Liverpool á tímabilinu!

Mér er til efs að ég hafi séð Liverpool spila jafnilla á þessu tímabili og í gær. Sóknirnar voru ekki nógu markvissar og vörnin hriplek. Sú leiftrandi knattspyrna sem liðið hefur verið að spila undanfarnar vikur var hvergi sjáanleg. Að sama skapi held ég að Andy Grey hjá ESPN hafi haft rétt fyrir sér þegar hann sagði Chelsea ekki hafa spilað jafnvel á þessu tímabili og í gær. Það versta er að hefði Drogba nýtt dauðafærin sín þá hefði hann getað skorað fjögur mörk

Leikurinn bar í mínum huga dæmigerðan keim af því að annað liðið skoraði of snemma. Liverpool var alls ekki búið að ná takti þegar markið kom og fyrir vikið náði liðið aldrei takti, menn töldu málið afgreitt. Vörnin var hins vegar alltof slök í þessum leik til þess að svo væri og því fór sem fór. 

Leikurinn á Brúnni verður afar erfiður en ljóst er að hann verður skemmtilegri en ella því Liverpool mun ekki duga að pakka í vörn.

YNWA

Frækinn sigur Chelsea á Anfield - Barcelona burstaði Bayern

Búist við vaxtalækkun

Sennilega er það rétt hjá Steingrími að það er ekki gjaldeyrisleki sem veldur því að gengi krónunnar veikist. Ástæðu veikingarinnar gæti einnig verið að finna í því að Seðlabankinn tilkynnir nýja stýrivaxtaákvörðun á morgun og markaðurinn býst við lækkun vaxta og alla jafna ætti vaxtalækkun að fela í sér veikingu gjaldmiðils

Samkvæmt mínum upplýsingum býst greiningardeild eins stórs erlends banka við 1 prósentustigs lækkun, sem er töluverð lækkun og gæti að stórum hluta skýrt hraða veikingu krónunnar á undanförnum dögum.

Kann ekki skýringar á veikingu

Umræða á villigötum

Eftir að hafa lesið töluverðan fjölda bloggfærslna um þetta mál þykir mér ljóst að einhver misskilningur ríkir um þær innistæður sem fluttar voru úr Spron í Kaupþing. Einhverjir bloggarar spyrja hvort Kaupþing hafi þegar eytt peningunum og aðrir hvort staða bankans sé svo slæm að hann megi ekki við því að skila þessum smáupphæðum sem færðar voru yfir. Þessi umræða er eins og áður segir á villigötum.

Það kæmi mér allverulega á óvart hafi einhverjir peningar verið fluttir á milli við flutning innistæðna í Spron yfir í Kaupþing. Eðli bankastarfsemi samkvæmt eiga bankar aldrei nægt lausafé til þess að greiða út allar innlánsskuldbindingar sínar á skömmum tíma.  Hér var því eingöngu (eða að langstærstum hluta, hafi einhvert fé verið flutt) um flutning á skuldbindingum að ræða, þ.e. Kaupþing tók yfir skuldbindingar vegna innistæðna hjá Spron. Á móti þessum skuldbindingum voru sett veð í einhverjum eignum Spron. 

Í annarri frétt en þeirri sem þessi bloggfærsla er tengd við kemur fram að sú skuldbinding sem Kaupþing tók yfir sé ekki einhver smáupphæð heldur um 83 milljarðar króna. Eflaust er eitthvað af þessu innistæður fyrirtækja en gerum ráð fyrir að um fjórðungur hafi verið innistæður einstaklinga. Ég hef ekki hugmynd um hvort ótti Seðlabankans um áhlaup á Kaupþing hafi verið á rökum reistur en hættan er þó alltaf fyrir hendi. Segjum sem svo að 75% þessara innistæðna hefðu verið teknar út, það jafngildir ríflega 15 milljörðum króna sem Kaupþing hefði þurft að greiða út af eigin lausafé (enda kom lítið sem ekkert lausafé inn í bankann frá Spron).

Upphæðir af þeirri stærðargráðu myndi enginn íslenskur banki eiga auðvelt með að reiða af hendi á einu bretti í dag.

 

Óttast áhlaup á Kaupþing

Leiðin fundin?

Á vefsíðu Aftonblaðsins er sagt frá sænskum ofurbloggara sem í kjölfar þess að Ipred-löggjöfin tók gildi hefur gripið til þess ráðs að opna þráðlaust netverk sitt þannig að hver sem er geti farið inn á vefinn í gegnum netverk hennar og náð í höfundarréttarvarið efni.

Konan, sem heitir Marie Andersson, segir að þar sem hver sem er getur komist á netið í gegnum tengingu hennar sé alls ekki hægt að sanna að hún hafi náð í efnið og þannig telur hún sig hafa komist fram hjá lögunum nýju.

Áhugavert verður að sjá hvort tilraunin tekst.

Það sem vantar í frétt mbl.is er að dagana áður en löggjöfin tók gildi jókst netumferð umtalsvert þannig að ekki er víst að netumferð sé svo mikið minni en áður var.

Ný löggjöf dró úr netumferð í Svíþjóð